MijnLeuven, de jongerenafdeling van stad Leuven, zocht en vond twaalf Klimaatambassadeurs om de stad te ‘redden van de klimaatondergang’. Niet zomaar ambassadeurs, maar jongeren tussen 15 en 20 jaar oud. Gedurende één jaar dompelden ze zich onder in de klimaatproblematiek en namen ze zich voor om tien uitdagingen tot een goed einde te brengen. Het project liep eind november 2015 af en kreeg een positieve evaluatie. In die mate zelfs dat de initiatiefnemers van mijnLeuven en Leuven Klimaatneutraal 2030 vzw (LKN2030) verdere acties plannen de komende jaren. Een analyse.

Onderdompelen, uitdagen en stimuleren

Het project dompelde de jongeren onder in een gevarieerd en interactief traject rond duurzaamheid. De Klimaatambassadeurs onderzochten op verschillende, creatieve manieren hoe je tot een duurzame stad kan komen. Ze plozen uit wat de stad, bedrijven, zijzelf, andere jongeren, scholen, gezinnen of verenigingen kunnen doen om duurzamer te leven, te werken, te wonen of zich te verplaatsen in Leuven. Doorheen deze zoektocht stimuleerden hun begeleiders hen om toe te werken naar doorleefde beleidsaanbevelingen en concrete voorstellen, want de Leuvense jongeren verdienen ook een stem in een duurzaamheidsthema.

Elke uitdaging leverde de Klimaatambassadeurs nieuwe inzichten, ervaringen en belevenissen op. Voor het welslagen van het project was het belangrijk dat ze die bevindingen deelden met de buitenwereld. Hiermee wilden ze hun leeftijdsgenoten prikkelen, stimuleren en inspireren om ook bewust(er) om te gaan met hun omgeving en ze waar mogelijk aan te sporen om ook acties te ondernemen die het klimaat ten goede kunnen komen.

Halfweg het traject (april 2015) vond er een internationale uitwisseling plaats met Spaanse Klimaatambassadeurs uit Zaragoza. Deze ontmoeting verruimde hun denkkader en zette hen aan om tot nieuwe uitdagingen te komen.

Meer dan klimaat en duurzaamheid

Het project Klimaatambassadeurs drijft op vijf pijlers:

• Inhoud en vorming over klimaat en duurzaamheid. Geregeld krijgen de jongeren input van experten, bezoeken ze innovatieve bedrijven (vb. Imec, windmolenpark,..) en nemen ze deel aan studiedagen.
• Ambassadeurschap. Ze leren anderen zo effectief mogelijk te beïnvloeden met of overtuigen van hun boodschap.
• Communicatie. Elke uitdaging krijgt een communicatiekanaal toegewezen (radio, online televisie, krant en jongerenmagazine) om de zichtbaarheid te vergroten en hun ervaringen te verspreiden.
• Doorleven. Per duo werken de jongeren uitdagingen van a tot z uit. Vanuit hun eigen bekommernissen of vragen, testen ze zelf alternatieven of oplossingen uit. Zo komen ze tot doorleefde aanbevelingen.
• Inspireren. De jongeren benaderen het concept duurzaamheid op een frisse en constructieve manier. Ze prikkelen anderen met alternatieve goede praktijken, in plaats van te moraliseren.

Een belangrijk element bij elke pijler vormt de professionele begeleiding door coaches of inhoudelijke experts.

Het oordeel van de initiatiefnemers

Projectcoördinator Joke Stubbe van de jeugddienst van stad Leuven vindt ‘Klimaatambassadeurs’ een project dat jongeren veel kansen biedt. “Het zet in op een sterke persoonsontwikkeling door het grote gevoel van eigenaarschap. Door stevig in te zetten op communicatie werken we aan een positieve beeldvorming van ondernemende jongeren en brengen we het thema klimaat creatief en positief naar voor. De jongeren realiseerden echt wel straffe uitdagingen. Dit project biedt zowel inhoudelijke uitdagingen als sterke ervaringen. Die combinatie maakt het abstracte thema dat klimaatverandering is, zeer persoonlijk.”

De uitwisseling met de Spaanse jongeren zorgde voor een extraatje. Stubbe: “In april trokken ze voor zes dagen naar Acumuer, een verlaten Spaans dorpje in de Pyreneeën. Daar ontmoetten ze de Embajadores Climaticos, hun Spaanse spitsbroeders. Deze internationale uitwisseling tilde het project naar een hoger niveau, zowel naar inhoud toe als naar engagement en groepsgevoel bij jongeren. Die ene week samen zorgde voor een beklijvende (leer)ervaring. Het liet toe om diepgaand in gesprek te gaan met elkaar en zelf zaken uit te testen. De gesprekken met de Spaanse jongeren verruimde hun eigen denkkader.”

Het is niet eenvoudig om dit in goede banen te leiden. Het vergt heel wat voorbereiding. Joke Stubbe: “Enkele praktische tips voor wie zelf aan de slag wil:

• Begin er tijdig aan. Minstens acht maanden op voorhand.
• Zet sterk in op externe communicatie om te vermijden dat de buitenwereld het als een vakantie bestempelt.
• Neem minimaal twee beroepskrachten mee.
• Hou een strak tempo aan.
• Zoek een afgelegen locatie omdat dit de intensiteit van de beleving verhoogt.”

Het Leuvense project duurde een vol jaar, van september 2014 t.e.m. oktober 2015. Vrij ongewoon voor een schoolproject, want zo til je het over de zomervakantie. “Een groot en langdurig engagement vragen van jongeren blijft een uitdaging. Het vraagt echt wel veel van jongeren. De focus ligt niet alleen op de inhoud, maar ook op organisatorische elementen. Het bevat zelfs een medialuik. Het is een uitdaging voor de jeugdwerker om een goede balans te bereiken en de jongeren de juiste ondersteuning hierbij te bieden. Als jeugddienst zijn we zelf steeds op zoek naar de perfecte verhouding tussen zelf input aanreiken versus jongeren hun eigen traject laten uitstippelen.”

De kracht van jongeren

Niet alleen de jeugddienst, maar ook partnerorganisatie Leuven Klimaatneutraal 2030 vzw en de stad Leuven evalueren het project positief. Ze stellen duidelijk dat de jongeren betrokken raakten in het verhaal en dat hun stem meetelde. Ze haalden meerdere keren de media.

Het project toont de kracht van jongeren aan. De Klimaatambassadeurs waren effectief in staat om creatieve, innovatieve concepten en oplossingen aan te reiken. Met de tijdelijke tuin op het Martelarenplein hebben de klimaatambassadeurs een concept afgeleverd dat nog nazindert bij het Leuvense stadsbestuur. De stad onderzocht of dit soort tijdelijke tuin een permanent karakter kon krijgen binnen de stad. Het mondde uit in een nieuw project: ‘De Verovering. Kaap de bib en bouw een tuin’, een samenwerking tussen de jeugddienst en de Leuvense bibliotheek.

Niet alleen de realisaties van het project zijn positief. De deelnemende jongeren hebben ook hun competenties versterkt. Ze zijn ze sterker geworden op het vlak van ‘projectmatig werken’, ‘communicatie’ , ‘samenwerken’, ‘breder netwerken’, als in eerder andere eigenschappen zoals ‘doorzettingsvermogen’, ‘vertrouwen’ of ‘zelfbeeld’. Dat blijkt duidelijk als je hun wedervaren bekijkt tijdens de uitdagingen (filmpjes) of de vele sfeerbeelden overloopt doorheen de projectwebsite. Een bezoekje aan deze website loont zeker de moeite want je vindt er ook tal van praktische en organisatorische tips per deelproject.

Ter illustratie: de uitdagingen

1. Klimaat op tafel. Een diner met voedingsrestjes.
2. Mobiliteit. Een race met verschillende vervoersmiddelen en verschillende CO₂–uitstoot.
3. Zero Waste. Drie klimaatambassadeurs met hun gezin dagen elkaar uit om een maand lang zo weinig mogelijk afval te produceren.
4. Zwerfvuil. Drie klimaatambassadeurs gaan met de reinigingsdienst op stap na een donderdagavond (na studentenfeesten) en kleden een bekend standbeeld in Leuven aan met het zwerfvuil.
5. Verzorgingsproducten maken die goed zijn voor het milieu.
6. De energiespeurders. Zelf een windmolen bouwen. Energie trachten op te wekken op verschillende manieren.
7. Guerilla Gardening. Meer groen in de stad brengen.
8. Ruilbeurs. Nagaan of het mogelijk is om diensten en producten te ruilen met elkaar, zonder dat er geld aan te pas komt.
9. N-Icebox. Een frigo op een openbare plaats zetten om al je restjes eten te delen.
10. Klimaatstraat. Een duurzame picknick in het centrum van de stad.

Partners

Het hele project kwam tot stand met de Vlaamse steun voor innovatieve stadsprojecten, maar de sleutelorganisaties te velde waren:

mijnLeuven is het jongerenlabel van de stad Leuven en staat voor al wat jong is in Leuven. mijnLeuven is expert in trajectmatig werken met jongeren en zet in op netwerken, expertise en methodieken om jongeren te bereiken, te vormen, ondersteunen en versterken.

Leuven KlimaatNeutraal 2030 (LKN2030) is een onafhankelijke organisatie die samen met haar partners wil komen tot een duurzaam, klimaatvriendelijk, veerkrachtig en leefbaar Leuven. Concreet streven ze naar een klimaatneutrale stad. Dit betekent letterlijk dat er op het grondgebied van Leuven geen netto uitstoot meer mag zijn van (menselijke) broeikasgassen zoals koolstofdioxide (CO₂), methaan of lachgas. LKN2030 streeft daarbij ook naar het verwezenlijken van een sociaal rechtvaardige transitie.